Sınav stresi ile baş etme yolları

YGS sınavına sayılı saatler kala öğrencilerin heyecan ve stres düzeyleri de artıyor. Bu zorlu süreçte anne babalar da çocukların motivasyonunda önemli rol oynuyor. Nefes egzersizleri, eksikliklere takılmak yerine olumlu düşünmek ve ailece kaliteli zaman geçirmek gibi önlemler başarılı sonuçlar alınmasına yardımcı oluyor.

Sınav öncesi polen alerjisine dikkat

Havaların ısınması ve doğanın yeniden hayat bulması ile birlikte havaya yayılan polenler alerji yapıyor. Polen alerjisi yorgunlukla birlikte çocukların okul başarısını da etkiliyor. Polen alerjisi olan çocukların, burunları tıkanıyor, uyku kaliteleri bozuluyor. İyi bir uyku alamayan çocuklar, gün boyu kendilerini yorgun ve halsiz hissediyor. Bu durum okul başarısını ciddi bir şekilde etkiliyor. 

Sınav kaygısını lehinize çevirebilirsiniz

Dozunda olduğu sürece sınav kaygısı, hedefe ulaşmak için motive edici normal bir duygu ancak performansı olumsuz yönde etkileyecek kadar yaşanan sınav kaygısı çocukları çıkmaza sürüklüyor. Ailelere çok büyük görevler düştüğünü söyleyen Medical Park Bahçelievler Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Hülya Yanbay; “Anne ve baba sınavı ölüm kalım meselesi olarak görmemeli ve çocuklarının potansiyeline uygun olarak gerçekçi beklentiler içerisinde olmalı” dedi.

Çocuktaki sınav kaygısının fobiye dönüşmesinde en büyük etkenin ailelerin yanlış yaklaşımları olduğunu belirten Medical Park Bahçelievler Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Hülya Yanbay, kaygının nasıl fobiye dönüştüğünü anlattı:

· Önceden öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıya sınav kaygısı denilir. Çarpıntı, terleme, titreme, kaslarda gerginlik, sık idrara çıkma, ateş basması, mide bulantısı sık görülen fiziksel belirtilerdir.

· Huzursuzluk, iç sıkıntısı, tahammülsüzlük, sinirlilik, kontrolünü kaybetme endişesi gibi duygusal belirtiler olabilir, dikkat ve konsantrasyonda bozulma, unutkanlık görülür. Kaygı nedeniyle sınavı terk etmek ya da hiç girmemek de olabilir.

· Kişi okuduğunu anlayamaz, bildiklerini anahtar kelimeler aracılığıyla hafızasından taşıyamaz, sınav sorularına değil bedensel belirtilerine odaklanır.

DOZUNDA SINAV KAYGISI DİKKATİ ARTTIRIR

· Sınavla ilgili belli düzeyde kaygı beklenen bir durumdur, kişinin dikkatini arttırır, motivasyonunu sağlar. Sorun kişinin performansını düşürecek düzeyde aşırı kaygıdır.

· Kişinin sınavla ilgili olumsuz otomatik düşünceleri, bilişsel çarpıtmalar sınav kaygısının oluşmasında önemli faktördür. Gerçekçi olmayan düşünce biçimleri söz konusudur. “Başaramayacağım, rezil olacağım” gibi felaket yorumları, “tüm soruları yapmalıyım yoksa başarılı sayılmam” gibi aşırı olmayan beklentiler kaygıyı arttırır.

· Aile ve sosyal çevrenin beklentileri, ayrıca kişinin kaygıya eğilimli yapıda olması, mükemmeliyetçi, rekabetçi özellikler kişide sınav kaygısının gelişmesinde etkilidirler.

VERİMLİ ÇALIŞAMAZLAR

· Kişiyi kaygılandıran aslında sınav değil, sınava ve sınavın sonuçlarına atfettiği anlamlardır.

· Elbette sınava girecek kişilerin arzusu sınavda başarılı olmaktır, bu bir ‘istek’ olarak kabul edilmelidir. Sınavı kazanmak olmazsa olmaz bir yasa olarak değerlendirilmemeli, tek ve son hedef olmamalı.

· Kaygı düzeyi yüksek kişiler sınava çalışmak için genellikle daha fazla zaman ayırırlar ancak kaygıları nedeniyle yeterince verim alamazlar. Bu durum kaygılarının daha fazla artmasına ve bıkkınlığa neden olur.

SINAVI TEHDİT GİBİ ALGILAMAYIN

· Kişinin sınavla ilgili gerçekçi olmayan düşünce alışkanlıklarını ve inançlarını saptayıp, bunları gerçekçi ve işlevsel olanlarla değiştirilmesi gerekir. Örneğin “bu soruyu yapamıyorum, aptal olmalıyım” yerine “sınavda yapamayacağım sorular olabilir, bu benim aptal olduğumu göstermez” ya da “başaramazsam rezil olurum” yerine “bu yalnızca bir sınav, başarısız olmam kişiliğimdeki zayıflığı değil, daha iyi hazırlanmam gerektiğini gösterir” gibi alternatif düşünceler oluşturulması gerekir.

· Kaygıya meyilli kişiler sınavı bilgi ve becerilerini ölçen bir araç olarak değil, tehdit olarak değerlendirirler. Sınav sırasında kaygı belirtileri oluştuğunda bunun normal bir durum olduğu, sınava giren başkalarında da az ya da çok bu durumun olabileceği hatırlanmalıdır.

SINAV KAYGISINA KARŞI ÇOCUĞUNUZA DESTEK OLUN

Sınav kaygısıyla başa çıkmak ve sınava motive olmak için önlemler alabilirsiniz:

· Aileler öncelikle kendi kaygılarının farkında olmalıdırlar çünkü kaygı bulaşıcı bir duygudur. Sınav ölüm kalım meselesi olarak gündemde olmamalı. Aile çocuklarını başkalarıyla kıyaslamamalı. Çocuklarının potansiyelini bilmeli, gerçekçi beklentiler içinde olmalıdırlar. Empatik yaklaşım, koşulsuz sevgi ve destek ailenin yapabileceği en büyük yardım olur.

· Sınav kaygısının neden olduğu fiziksel belirtiler için gevşeme ve nefes alma egzersizlerinden faydalanılabilir.

· Eşlik eden bir psikiyatrik hastalık varsa veya kaygı belirtileri nedeniyle işlevsellik bozulmuşsa psikiyatrik başvuru yapılabilir.

Medical Park Bahçelievler Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Hülya Yanbay